Kwoty zadośćuczynienia wypłacone pracownikom w związku z naruszeniem ich prawa do nieprzerwanego odpoczynku dobowego, na podstawie ugody sądowej, podlegają w całości oskładkowaniu. Nie ma wszakże przepisów zusowskich, które wyłączałyby takie świadczenie z podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych.
Interpretacja ZUS
Gdańsk, dnia 9 grudnia 2016 r.
DI/100000/43/1209/2016
DECYZJA NR 504
Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1829) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963, ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 4 listopada 2016 r., doręczonym w dniu 7 listopada 2016 r. (uzupełnionym pismem z dnia 30 listopada 2016 r., doręczonym w dniu 2 grudnia 2016 r.), przedsiębiorcy (…) dotyczącym wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne kwoty zadośćuczynienia wynikającej z ugody sądowej zawartej w związku z naruszeniem prawa pracownika do nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
UZASADNIENIE
W dniu 7 listopada 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (…) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek ten uzupełniony został pismem z dnia 30 listopada 2016 r., doręczonym w dniu 2 grudnia 2016 r.
Wnioskodawca na wstępie wniosku wskazuje, że jest firmą usługową funkcjonującą na rynku przewozów pasażerskich. Główna działalność spółki polega na obsłudze podróżnych w wagonach restauracyjnych, barowych, sypialnych i z miejscami do leżenia. W celu wykonywania ww. zadań Spółka zatrudnia na podstawie umów o pracę zawartych na czas określony i nieokreślony konduktorów (dalej „konduktorzy”/”konduktor” lub ,pracownicy”/”pracownik”) oraz współpracuje na podstawie umów cywilnoprawnych — umów zlecenia z osobami wykonującymi obowiązki asystentów obsługi pasażerów (dalej: „asystent”).
Asystenci co do zasady są zatrudniani sezonowo, w miesiącach w których ruch kolejowy jest znacznie natężony, w szczególności w lipcu/sierpniu, niemniej zdarzają się sytuacje, kiedy asystenci przez cały rok wspierają konduktorów w pracy. Asystenci wykonują czynności określone w łączącej ich z umowie zlecenia w terminach uzgodnionych każdorazowo z asystentami, zależnych od ich dyspozycyjności.
Wnioskodawca posiada cztery oddziały (…)
Zakres obowiązków konduktora został określony w obowiązującej u wnioskodawcy Instrukcji (…). Do obowiązków konduktora należy wykonywanie czynności związanych z obsługą przydzielonych wagonów, przy czym do stałych czynności, które ma wykonać konduktor należy: przyjmowanie podróżnych na stacjach wsiadania, sprawdzanie biletów lub ich sprzedaż, wskazywanie odpowiedniego miejsca podróżnemu zgodnie z diagramem, pomoc podróżnemu przy wnoszeniu bagażu, budzenie podróżnego, pomoc przy wysiadaniu z wagonu, wydawanie poczęstunku podróżnym, sprzątanie wagonów WL lub BC na stacjach zwrotnych oraz utrzymanie tych wagonów w należytym stanie sanitarno-porządkowym w drodze, uzupełnianie środków higienicznych w toaletach, zmiana pościeli w wagonach sypialnych, przygotowywanie miejsc do leżenia w wagonach BC, wypełnianie dokumentów drogowych zgodnie ze stanem faktycznym, rozliczanie dokumentacji drogowej.
Zasadą jest, że na obsługę każdego wagonu przypada 2-osobowa obsada, tj.: konduktor i konduktor lub konduktor i asystent.
W czasie, gdy jedna z ww. osób wykonuje zaplanowaną pracę, druga korzysta z odpoczynku dobowego. Odpoczynek ten może być realizowany w szczególności w miejscu zapewnionym przez (…) (tj. w wagonie sypialnym lub kuszetce).
Wspólne zadania konduktora i asystentów to obsługa wagonów sypialnych i z miejscami do leżenia, która w szczególności polega na: przyjmowaniu podróżnych na stacjach wsiadania, zbieraniu od podróżnych biletów i dokumentów potrzebnych do przedłożenia organom kontrolnym, wskazywaniu odpowiedniego miejsca podróżnemu zgodnie z diagramem, pomocy podróżnemu przy wnoszeniu bagażu, budzeniu podróżnego, pomocy przy wysiadaniu z wagonu, sprzątaniu wagonów WL lub BC na stacjach zwrotnych oraz utrzymanie tych wagonów w należytym stanie sanitarno-porządkowym w drodze, uzupełnianiu środków higienicznych w toaletach, zmianie pościeli w wagonach sypialnych, przygotowywaniu miejsc do leżenia w wagonach BC.
Ponadto, asystent świadczy też pomoc przy sprzedaży towarów dokonywanej przez konduktora. Asystenci do (…) 2015 r. nie posiadali jednak uprawnień do sprzedaży towarów i biletów, przy czym w praktyce — rozpoczęli oni dokonywanie tej sprzedaży dopiero po przeszkoleniu, od (…) 2016 r.
Zadania określone w instrukcji (…) pozwalają konduktorom (a także asystentom) na wykonanie ich w czasie trwania relacji w harmonogramowym czasie pracy i bez konieczności wykonywania ich w czasie przeznaczonym na odpoczynek. Z uwagi na liczbę obsługiwanych relacji w miesiącu, konduktor rzadko przekracza nominał miesięczny czasu pracy (nawet w okresie wzmożonego ruchu pociągów).
Obsługa wagonów odbywa się naprzemiennie przez osoby wyznaczone do obsługi danej relacji, co oznacza, że tylko jedna z tych osób (konduktor lub asystent) pracuje w danym czasie i z założenia nie może dochodzić do jednoczesnej pracy obu członków takiej dwuosobowej drużyny. Jedynie sporadycznie więc, w sytuacji, gdy obsada składa się z konduktora i asystenta, mogło się zdarzyć, że w czasie obsługi relacji przez asystenta, w momencie zatrzymania pociągu na stacji pośredniej, odpoczynek konduktora mógł zostać przerwany z uwagi na potrzebę sprzedaży biletów lub towarów pasażerom, którzy dosiadają się na tej stacji (czynności tej nie mogła wykonać osoba wykonująca czynności asystenta do wskazanej wyżej daty przeszkolenia asystentów z zakresu sprzedaży). Liczba sprzedawanych w czasie takiego przerwanego odpoczynku biletów lub towarów była jednak niewielka, bowiem zasadą jest, że podróżni nabywają bilety na miejsca sypialne w kasach, a z uwagi na to, iż pociąg z wagonami sypialnymi przemieszcza się w nocy, z reguły pasażerowie nie dokonywali w tym czasie częstych zakupów towarów u obsługi wagonów.
W 2015 r. 37 konduktorów z (…) wystąpiło przeciwko wnioskodawcy z powództwami do Sądu Rejonowego w (…) o zapłaty wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, wywodząc swoje roszczenie z faktu uznania za pracę również czasu odpoczynku w wagonie sypialnym, przypadającego pomiędzy planowanymi przez wnioskodawcę godzinami pracy. Aktualnie pracownicy – powodowie zamierzają zmienić powództwo występując z roszczeniem ewentualnym o zasądzenie zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną naruszeniem prawa pracowników do nieprzerwanego odpoczynku w sytuacjach, gdy pracownicy ci wykonywali pracę przy obsłudze relacji na przemian z asystentami nieposiadającymi przeszkolenia do sprzedaży towarów i biletów.
Przedsiębiorca wskazuje, że postępowanie cywilne dopuszcza zgłoszenie żądania ewentualnego obok żądania zasadniczego, gdy możliwość zgłoszenia kilku żądań wynika z okoliczności faktycznych. Poszczególne roszczenia mogą być przy tym oparte na tej samej podstawie faktycznej lub na różnych podstawach faktycznych. O żądaniu ewentualnym można mówić wówczas, gdy obok żądania głównego wysunięto w pozwie żądanie drugie jako ewentualne, o którym sąd może orzec tylko wtedy, gdy nie przyjmie za uzasadnione żądania pierwszego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 1960 r., 2 CR 366/59, PUG1961 nr 12, s. 424).
Jak wskazuje spółka, podstawę prawną ww. roszczenia pracowników o zadośćuczynienie stanowią przepisy kodeksu cywilnego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 11 sierpnia 2009 r., III PK 22/09 (LEX nr 578139), w razie nieudzielenia pracownikowi czasu odpoczynku w wymiarze wynikającym z art. 3 i 5 dyrektywy 2003/88 oraz art. 132 i 133 KP, nie ma on ani roszczenia o dodatkowe wynagrodzenie z tego tytułu ani o udzielenie skumulowanego czasu wolnego w wymiarze równym liczbie niewykorzystanych godzin odpoczynku. Uznając, że sprawa sankcji nieudzielenia czasu odpoczynku nie jest uregulowana w przepisach prawa pracy, a także mając na względzie wymóg skuteczności prawa stanowionego przez Unię Europejską, należy w tym zakresie stosować przepisy Kodeksu cywilnego (art. 300 KP). W razie poniesienia przez pracownika szkody majątkowej z tego tytułu może on dochodzić odszkodowania na podstawie art. 471 K.c., a w razie uszczerbku tylko niemajątkowego – na podstawie art. 23 i 24 K.c.
Wnioskodawca nadmienia następnie, iż w związku z brakiem szczególnych przepisów regulujących uprawnienia pracownika, w razie naruszenia przez pracodawcę norm dotyczących okresów odpoczynku pracownika, znajdują zastosowanie ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej prawa cywilnego (zob. wyrok SN z 3.9.2009 r., III PK 33/09, niepubl.). Po upływie okresu rozliczeniowego właściwą rekompensatą dla pracownika za naruszenie jego prawa do odpoczynku jest w szczególności zadośćuczynienie za rozstrój zdrowia lub krzywdę wywołaną pracą bez wypoczynku ponad siły fizyczne i psychiczne pracownika albo inne instrumenty ochrony dóbr osobistych przewidziane w art. 24 KC. Praca bez nieprzerwanego odpoczynku dobowego i tygodniowego jest bowiem oczywistym zagrożeniem dla dobra osobistego pracownika w postaci zdrowia (zob. wyrok SN z 23.7.2009 r. II PK 26/09, niepubl.).
Sąd Najwyższy — jak wskazuje spółka — stwierdził, że naruszenie prawa do odpoczynku jest nieposzanowaniem dóbr osobistych i z tego tytułu należy się zadośćuczynienie osobie poszkodowanej. Przy czym nie jest konieczne wykazanie poniesionej szkody, wystarczy, że nastąpiło zagrożenie utraty zdrowia.
Wnioskodawca stwierdza, że w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że prawo do odpoczynku jest samodzielnym dobrem osobistym, wynikającym z dyrektyw unijnych i przepisów prawa krajowego. Uzasadnia to roszczenie pracownika z art 448 kodeksu cywilnego. Przesłankami odpowiedzialności wynikającymi z tego przepisu są: bezprawne zachowanie, zawinienie ze strony pracodawcy (nie zaś stopień winy), a także. krzywda ze strony dochodzącej zadośćuczynienia. SN w powołanym wyżej orzeczeniu stwierdził, że prawo do odpoczynku jest odrębnym dobrem osobistym wymienionym w art.23 KC. Niezależnie przy tym, czy jest to prawo wtórne czy pierwotne, nie ma to zasadniczego wpływu na wypłatę zadośćuczynienia. Samo zagrożenie utraty zdrowia przez pracownika jest wystarczającą przesłanką, aby powództwo o zadośćuczynienie uwzględnić. Prawo do odpoczynku wynika z dyrektyw unijnych i art. 132 i 133 kodeksu pracy (wyrok SN, sygn. akt II PK 228/09).
Nieudzielenie przez pracodawcę przewidzianych prawem okresów odpoczynku stanowi naruszenie jego obowiązków ze stosunku pracy. W grę wchodzi niewykonanie zobowiązania przez wierzyciela (art. 471 KC).
Wobec powyższego wnioskodawca skłania się do zawarcia z pracownikami ugód sądowych, na mocy których zobowiąże się zapłacić każdemu z pracowników indywidualnie ustaloną kwotę zadośćuczynienia za doznane krzywdy w związku z naruszeniem prawa pracowników do nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
Wnioskodawca przed zawarciem z pracownikami ugód podjął jednak wątpliwości, czy wypłacone pracownikom na podstawie zawartej ugody sądowej kwoty zadośćuczynienia będą stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Wnioskodawca wskazuje następnie, że wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika w związku z wypłatą zadośćuczynienia opisanego w niniejszym wniosku do Ministra Rozwoju i Finansów — Organ upoważniony do wydawania interpretacji: Dyrektor Izby Skarbowej w (…)
Wnioskodawca przedstawił organowi do rozstrzygnięcia następujące pytanie: Czy w opisanym zdarzeniu przyszłym. Wnioskodawca występujący jako płatnik, obowiązany jest obliczyć i pobrać od podatnika zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, od sumy wypłaconej konduktorowi w ramach ugody sądowej tytułem zadośćuczynienia, z racji naruszenia prawa do odpoczynku, na podstawie art. 448 kodeksu cywilnego?
Jak wskazuje spółka, przedmiotowa interpretacja indywidualna, znak: (…) została wydana w dniu (..) 2016 r., a w dniu (…)2016 r. doręczono ją pełnomocnikowi wnioskodawcy. W interpretacji indywidualnej organ podatkowy przedstawił stanowisko, zgodnie z którym: „wypłacone przez wnioskodawcę zadośćuczynienie za naruszenie prawa do odpoczynku, na podstawie przepisów prawa cywilnego — tj. art. 448 kodeksu cywilnego przyznane na podstawie ugody sądowej stanowić będzie przychód, który będzie korzystać ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, że wypłacone zadośćuczynienie będzie stanowiło przychód zwolniony, to na wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek pobrania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych”.
Odpis przedmiotowej interpretacji indywidualnej wnioskodawca załączył do wniosku z dnia 4 listopada 2016 r.
W związku z powyższym wnioskodawca sformułował pytanie czy w opisanym zdarzeniu przyszłym wypłacone pracownikom na podstawie zawartej ugody sądowej kwoty zadośćuczynienia będą stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Przedstawiając własne stanowisko w sprawie wnioskodawca wskazuje, że przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w zw. z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, udzielenie interpretacji dotyczącej podstawy wymiaru składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Jak dalej wskazuje spółka, w myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.
Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Wnioskodawca stoi na stanowisku, że zadośćuczynienie, którego dotyczy niniejszy wniosek, nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Za stanowiskiem tym przemawiają zdaniem wnioskodawcy następujące argumenty.
Istotnym, jak wskazuje wnioskodawca, dla ustalenia skutków w zakresie ubezpieczenia społecznego, jakie wywołało przyznanie pracownikowi sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia, jest ustalenie podstawy prawnej jego wypłacenia.
Zgodnie z art. 18 ust. I oraz art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jak natomiast wskazano powyżej, zgodnie z art. 12. ust. 1 ustawy o podatku 'dochodowym od osób fizycznych, za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Spółka wskazuje następnie, że w niniejszej sprawie, na wniosek (…) wydana została interpretacja indywidualna z dnia (…) 2016 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w (…) działającego w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów, w której organ podatkowy potwierdził, że wypłacone przez Wnioskodawcę zadośćuczynienie za naruszenie prawa do odpoczynku, na podstawie przepisów prawa cywilnego — tj. art. 448 kodeksu cywilnego przyznane na podstawie ugody sądowej stanowić będzie przychód, który będzie korzystać ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art.. 21 ust 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W analizowanym stanie faktycznym pracownicy złożyli do sądu pozwy, gdzie w ramach żądania ewentualnego wyrazili zamiar wystąpienia z żądaniem zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, korzystając z prawa gwarantowanego przepisami kodeksu cywilnego, nie zaś kodeksu pracy. W związku z powyższym zważyć należy zdaniem wnioskodawcy, że jedynym przypadkiem, w którym możliwość wypłaty zadośćuczynienia wynika wprost z uregulowań kodeksu pracy, jest możliwość żądania przez pracownika zadośćuczynienia za rozstrój zdrowia spowodowany mobbingiem stosowanym wobec niego przez pracodawcę. Przypadek ten nie odnosi się jednak do sprawy wnioskodawcy.
Podstawą prawną przyznania pracownikowi odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia są w analizowanym przypadku bezpośrednio przepisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z 448 KC, jak wskazuje spółka, w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Możliwość dochodzenia przez pracowników roszczeń z tytułu nie udzielenia wymaganych przepisami prawa pracy odpoczynków w oparciu o ww. podstawę prawną znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który stoi na stanowisku, że prawo do odpoczynku jest odrębnym dobrem osobistym wymienionym w art. 23 KC i samo zagrożenie utraty zdrowia przez pracownika jest wystarczającą przesłanką, aby powództwo o zadośćuczynienie uwzględnić. Prawo do odpoczynku wynika z dyrektyw unijnych i art. 132 i 133 kodeksu pracy (wyrok SN, sygn. akt II PK 228/09).
Mając zatem na uwadze, że przyznane pracownikom w ramach ugody sądowej zwartej z pracodawcą kwoty zadośćuczynienia będą przychodem, jednak ich ewentualna wypłata wynikać będzie z deliktu prawa cywilnego, natomiast jako przychód, przedmiotowe kwoty zadośćuczynienia będą korzystać ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych —wnioskodawca stoi na stanowisku, że przychód nie będzie stanowił podstawy do zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
W związku z brakiem opisu zdarzenia przyszłego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wezwał pismem z dnia 22 listopada 2016 r. do uzupełnienia wniosku poprzez jednoznaczne wskazanie w zakresie opisu zdarzenia przyszłego czy kwoty wynikające z ugód sądowych, jakie wnioskodawca planuje zawrzeć ze swoimi pracownikami będą stanowiły przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W piśmie z dnia 30 listopada 2016 r., stanowiącym odpowiedź na wezwanie, wnioskodawca wskazał, że kwoty wynikające z ugód sądowych, jakie pracodawca planuje zawrzeć ze swoimi pracownikami będą stanowiły przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, ze zm.).
Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje.
Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego, uznać należy za nieprawidłowe.
W myśl art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.
Doprecyzowanie zakresu przedmiotowego spraw, w których przedsiębiorca może żądać od Zakładu wydania pisemnej interpretacji nastąpiło w art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązującym od dnia 1 stycznia 2013 r. Zgodnie z tym przepisem Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.
Nadmienić w tym miejscu należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawarty w treści wniosku. o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.
Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 2236, ze zm.), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.
W związku z brzmieniem ww. przepisów oraz ze stwierdzeniem wnioskodawcy, iż ugody, jakie planuje on zawrzeć ze swoimi pracownikami zaspokajają roszczenia wynikające z naruszenia przez wnioskodawcę prawa pracowników do nieprzerwanego odpoczynku dobowego zagwarantowanego w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy stanowią przychód pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uznać należy, że kwoty przyznane mocą ugód sądowych będą stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Brak jest bowiem regulacji prawnej, która pozwalałaby na wyłączenie kwot przyznanych mocą ugody sądowej, stanowiących zgodnie ze wskazaniem wnioskodawcy przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z podstawy wymiaru składek na ww. ubezpieczenia. Nie ma również przy tym żadnego znaczenia prawnego, iż ugoda zostanie zawarta na mocy przepisów prawa cywilnego.
Bez znaczenia prawnego w kontekście wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pozostaje brzmienie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w oparciu o który organ podatkowy stwierdził, iż kwoty ugody sądowej zawartej z pracodawcą będą korzystać ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym. Wskazane w § 2 ww. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe regulacje w zakresie wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowią autonomiczny, niezależny od art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych katalog przychodów ze stosunku pracy, które nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Katalog ten nie obejmuje swym zakresem kwot zadośćuczynienia przyznanych mocą ugody sądowej w związku z naruszeniem prawa pracownika do nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie można stosować rozszerzająca na składki na ubezpieczenia społeczne.
Powyższe ma zastosowanie również w odniesieniu do składek na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie bowiem z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1793) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.
Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.
POUCZENIE
Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.
Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego, Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (…)
Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.
źródło: http://www.zus.pl/
